Không những giúp kê toa thuốc “vừa vặn” nhất cho từng bệnh nhân như khi đi may áo, “vị bác sĩ thông minh” trong túi mỗi người còn tư vấn cho thân chủ để dự đoán và ngăn chặn những bệnh sắp mắc phải.
|
Giữa thời dữ liệu khủng Dù là sống ở bất kỳ thời đại nào, con người ta cũng có bao nhiêu “dữ liệu khủng” cần phải xử lý: những cuộc hẹn, những hóa đơn cần thanh toán, những hồ sơ chưa giải quyết, những kế hoạch chưa hoàn thành… Nhưng có lẽ chưa bao giờ, lượng dữ liệu “khủng” mà mỗi người đối mặt hằng ngày lại “khủng” như hôm nay. Và chắc chắn nó sẽ tiếp tục “khủng” lên rất nhanh trong ngày mai. Thời đại kỹ thuật số, mạng internet cùng với sự bùng nổ của điện thoại thông minh khiến cho khối lượng dữ liệu khổng lồ mà mỗi cá nhân đối mặt “khủng” lên đến mức không có một hộc đựng hồ sơ truyền thống nào có thể chứa hết: các cuộc gọi, tin nhắn, email, các cập nhật trên mạng xã hội, hình ảnh, video clip... Mà đâu chỉ có điện thoại di động, hàng loạt thiết bị khác cũng lưu trữ và truyền dữ liệu, từ tủ lạnh thông minh, các thiết bị cảm biến cá nhân đến cảm biến công nghiệp, camera an ninh... Tất cả dẫn đến sự bùng nổ về dữ liệu, tác động sâu rộng đến mọi mặt đời sống. Thuật ngữ big data (thường được gọi là dữ liệu lớn) trở nên phổ biến. Nếu như các nhà bán hàng qua mạng “âm thầm” thu thập dữ liệu về lịch sử mua sắm của mỗi cá nhân để chào mời những món hàng sát sao với sở thích của họ nhất, các công ty trong đủ mọi lĩnh vực tận dụng big data để dự đoán xu hướng của khách hàng, các bác nông dân tận dụng các phân tích về thời tiết, thổ nhưỡng để tăng năng suất, chính phủ các nước tận dụng big data để dự đoán xu hướng thất nghiệp... thì công tác chăm sóc sức khỏe không thể nào chịu đứng ngoài, đang làm thay đổi sâu rộng khái niệm khám chữa bệnh.
Đánh phủ đầu Thiết bị cảm biến, máy theo dõi hoạt động cầm tay, thiết bị xét nghiệm giá rẻ... cùng với sự phổ biến của mạng wifi và bluetooth, tất cả làm cho khái niệm về hồ sơ bệnh án - vốn trước đây thuộc độc quyền quản lý của bác sĩ - đang thay đổi hoàn toàn. Hãy thử lấy ví dụ ở bệnh tiểu đường, vốn có đến gần 350 triệu người trên thế giới đang mắc phải, trong đó bao gồm 50% có nguy cơ cao chết vì các bệnh tim mạch và đột quỵ, theo số liệu từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Nếu như trước đây, cứ theo định kỳ, bệnh nhân phải đến bệnh viện để lấy máu làm xét nghiệm đường huyết thì giờ đây, rất nhiều bệnh nhân sở hữu máy xét nghiệm cá nhân, vốn có giá thành khá mềm, cho phép họ tự thử máu bất kỳ lúc nào họ muốn. Nhiều loại máy thử đường huyết cá nhân có kể kết nối với điện thoại thông minh, từ đó giúp lưu trữ và phân tích dữ liệu. Các dữ liệu này lại được kết hợp với thông số về mức độ vận động và chế độ ăn uống do các ứng dụng trên điện thoại thông minh ghi nhận, vẽ nên một bức tranh hoàn hảo để cung cấp cho bác sĩ về lối sống của bệnh nhân, điều rất quan trọng trong điều trị tiểu đường. Sự tham gia của bệnh nhân vào quá trình điều trị chắc chắn sẽ còn mở rộng hơn trong tương lai gần. David Sibbald, Giám đốc điều hành Công ty công nghệ thông tin Aridhia lấy một ví dụ: “Chúng tôi đang làm việc với các nhà cung cấp ứng dụng điện thoại và insulin để kết nối các thông tin này với hồ sơ lưu trữ tại các bệnh viện”. Matt Smith, phụ trách công nghệ khu vực bắc Âu của Công ty Software AG thì cho rằng sự bùng nổ dữ liệu sẽ giúp con người ta chặn bệnh trước khi nó “vào nhà” họ: “Chẳng hạn chúng tôi viết một ứng dụng để theo dõi vận động cùng kết hợp với cảm biến đo gia tốc của điện thoại để theo dõi người sử dụng hằng ngày. Từ những thông tin đó, chúng tôi có thể phản ứng ngay lập tức, gửi tin nhắn đề nghị họ thử đường huyết. Những dạng can thiệp sớm như thế này có thể ngăn ngặn được cả một thảm họa trong tương lai và thậm chí cứu mạng cho bạn”. Đo ni đóng... thuốc cho từng người Ở góc độ vĩ mô, nếu biết tận dụng, thông tin khủng cũng mang lại lợi ích cực khủng. Chẳng hạn theo tin BBC, bằng cách theo dõi trên toàn nước Anh việc kê toa loại thuốc làm giảm cholesterol là statins, hãng kết nối giữa bác sĩ, các học viện và công nghệ Prescribing Analytics phát hiện có thể tiết kiệm ít nhất 200 triệu bảng Anh/năm nếu các bác sĩ chuyển sang dùng các loại thuốc có cùng biệt dược và hiệu quả nhưng mang tên thương mại khác. Một số cuộc nghiên cứu nữa thì cho con số tiết kiệm lên đến 1,4 tỉ bảng Anh nếu giải pháp này được áp dụng với hàng loạt loại thuốc được kê toa phổ biến khác. Trên toàn thế giới, rất nhiều bệnh viện đang ngày càng tận dụng big data để giảm thời gian chờ đợi của bệnh nhân, theo dõi hoạt động của bệnh nhân, giảm thiểu chỉ định chẩn đoán hình ảnh, quản lý nguồn lực hiệu quả, cắt giảm chi phí... Còn một tiềm năng đầy hứa hẹn khác mà big data có thể làm thay đổi sâu rộng nếu đem kết nối nó với một trong những thành công vượt trội nhất trong mấy chục năm qua trong lĩnh vực y khoa: giải mã bộ gien người, vốn ngốn hết 13 năm ròng rã của các nhà khoa học và tiêu hao 3 tỉ USD. Thứ đầu tiên mà người ta nghĩ tới là điều trị ung thư, vốn hiện nay chỉ hiệu quả chừng 25%. Đến nay, những máy giải mã DNA thế hệ mới nhất như Illumina có thể vẽ bản đồ gien người chỉ trong vòng một ngày, hứa hẹn giảm chi phí giải mã một bộ gien xuống chỉ còn dưới 1.000 USD. Những công ty như MolecularHealth của Mỹ đang tiến rất gần đến việc dự đoán được loại thuốc ung thư nào là hiệu quả nhất cho từng bộ gien và từng loại ung thư, thay vì kê toa đại trà như hiện nay. Bác sĩ Werner Eberhardt, lãnh đạo y tế của Công ty phần mềm SAP kết luận: “Bằng cách kết nối thành quả của giải mã gien và cơ sở dữ liệu về tiền sử điều trị ung thư, chúng ta đang tiến tới các chương trình chữa trị được thực sự “đo đạc” riêng cho từng người”. Kiều Oanh |
